O tym skąd się wzięła tradycja poszczenia, czym Wielki Post jest oraz skąd zwyczaj posypywania głów popiołem opowiada o. Paweł Gużyński OP, przeor klasztoru ojców dominikanów w Łodzi.
.
Ojcze, co to w ogóle jest Wielki Post i skąd wzięła się tradycja poszczenia?
Dla chrześcijan jest to 40-dniowy okres przygotowania do świąt paschalnych. Natomiast w kontekście postu słowa „tradycja” należy użyć w jego najgłębszym znaczeniu. Nie jako zwyczaj czy nawyk, ale raczej jako bardzo istotny element życia duchowego.
o. Paweł Gużyński: Wielki Post jest okresem nawracania się tych, którzy wyrzekli się wiary.
Wielki Post wziął się z dwóch rzeczy. Pierwszą z nich była sytuacja, która miała miejsce u początków chrześcijaństwa. W trakcie prześladowań, część wierzących wyrzekła się wiary w Chrystusa. Gdy prześladowania ustają, ci ludzie chcą wrócić do Kościoła i zostają określeni słowem lapsi, czyli odstępcy. Kościół jest po raz pierwszy w takiej sytuacji i szuka odpowiedzi na pytanie co zrobić. To właśnie wtedy zaczyna się tworzyć praktyka pokuty. Tym ludziom, lapsi, pozwala się wrócić na łono Kościoła po odbyciu jednorazowej pokuty.
Zatem Wielki Post jest okresem nawracania się tych, którzy wyrzekli się wiary.
Jeszcze ważniejszym elementem Wielkiego Postu jest mistagogia chrzcielna. W tym okresie przygotowuje się katechumenów, kandydatów do chrztu, do przyjęcia tego sakramentu. Zatem jest to czas bardzo intensywnych przygotowań przez różne ćwiczenia i skrutynia, czyli swoistego rodzaju egzaminy.
Z tych dwóch elementów składa się Wielki Post: przygotowanie chrzcielne i nawrócenie odstępców.
.
W jaki sposób Wielki Post jest związany z Wielkanocą?
Wielki Post to okres, który poprzedza Triduum Paschalne, czyli obchody męki, śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Zatem okres ten przygotowuje wierzących do świętowania tej największej i centralnej dla chrześcijan uroczystości – zmartwychwstania.
Ten proces odbywa się poprzez podjęcie wysiłku nawrócenia związanego z pokutą, tak aby w Święta Paschalne zjednoczony i oczyszczony Kościół mógł być gotowy na wyznanie wiary i zmartwychwstanie Chrystusa. Jest to związane z faktem, że wiara Kościoła od samego początku kształtowała się w taki sposób, że paruzji (powrotu Chrystusa) należy oczekiwać właśnie w tym czasie. Jeśli tak, wszyscy muszą być gotowi na ten moment. I to przygotowani w taki sposób, żeby cały Kościół oczyszczony, nieskalany, w białych szatach i z pochodnią w ręku był gotowy na przyjście Chrystusa, który zaprowadzi nas wszystkich do Królestwa Bożego.
.
Czego znakiem jest posypywanie głowy popiołem?
Trzeba wrócić do wspomnianych już przeze mnie lapsi. Od czasu ukształtowania się tej tradycji, aż do XI wieku, zwyczaj ten dotyczył owych odstępców. Natomiast później, gdy zanika stan, tych którzy odstąpili od wiary, obrzęd ten przechodzi na wszystkich wiernych. Zmienia się również jego przeznaczenie. Od XI wieku jest to powszechny znak rozpoczęcia pokuty związanej z Wielkim Postem.
.
Czy zakonnicy obchodzą Wielki Post tak jak wszyscy wierzący, czy inaczej, intensywniej?
Powiem tak: powinni! Do istoty życia zakonnego należy to, że ma ono charakter pokutny. Post jest czasem w którym przypominamy sobie o tym i jak wszyscy wierni w Kościele podejmujemy wysiłek. Powinniśmy w tej sprawie brylować!
.
Rozmawiał Jakub Napoleon Gajdziński
