Rozdział III
Poświęcony jest dziedzinie przeżywającej współcześnie swój renesans – odtwarzaniu dawnych receptur i przepisów, a także praktykowaniu na ich podstawie wyrobu potraw. W tym miejscu dotyczy to jednak wyłącznie dawnych Słowin. W pierwszym artykule Pożywienie Słowian – kontynuacja rekonstrukcji wczesnośredniowiecznych potraw i technik kulinarnych Hanna Lis dzieli się swymi doświadczeniami w tej dziedzinie uzyskanymi w ramach działalności ośrodka archeologii eksperymentalnej Grodzisko Żmijowiska. Czytając z wielkim zainteresowaniem i stwierdzając profesjonalną wiedzy i umiejętności autorki w odtwarzaniu kuchni słowiańskiej i jej promowaniu, jestem przekonany, że dzięki takim działaniom powracamy do początków naszych, obecnie niemalże nieznanych, tradycji kulinarnych. Ten fakt cieszy niezmiernie, szczególnie, że Wspólnota Europejska oczekuje po młodych krajach członkowskich promowania i rozwoju narodowych i regionalnych tradycji kulinarnych. Po tak interesującej lekturze możemy, a właściwie powinniśmy, apelować do autorki aby nie ustawała w swojej pasji dla dobra promocji kraju, regionu, ale także i osobistego zdrowia każdego z nas.
Konstatacja końcowa autorki taką nadzieję budzi, bowiem pisze, że Organizując Warsztaty Archeologii Doświadczalnej w ciągu ostatnich 10 lat stwierdzić wypada, że oprócz niewątpliwego poszerzenia i pogłębienia naszej wiedzy w temacie tak fundamentalnym, jak model żywienia ludów słowiańskich we wczesnym średniowieczu, obserwujemy bardzo ciekawe zjawisko, które należy określić jako jednoznaczny „powrót do korzeni”, szczególnie w dziedzinie kultury kulinarnej. Uczestnicy Warsztatów chcą wiedzy o ziołach, tradycyjnych potrawach i recepturach, dawnych technikach kulinarnych, doceniają walory smakowe i zdrowotne kasz oraz bogactwo rodzimych ziół. Niezależnie od tego, czy na
Warsztaty powstały z zainteresowania garncarstwem, hutnictwem czy tkactwem – wszyscy chcą jeść zdrowo, żyć długo i cieszyć się
życiem. Jak ważna jest ta, powyżej prezentowana przez H. Lis, dziedzina świadczy kolejny artykuł autorstwa Agnieszki Białek, p.t. Słowiański jadłospis w świetle aktualnej wiedzy żywieniowej. Autorka w sposób przekrojowy prezentuje zasady zdrowego żywienia ze wskazaniem na właściwe jego składniki i technologie przygotowania. Mimo skromnej bazy źródłowej o dawnych składnikach żywnościowych próbuje dokonać na podstawie współczesnych badań dietetycznych oceny jadłospisu średniowiecznych Słowian i jego zdrowotności. Nie miejsce tu i sens wymieniania poszczególnych aspektów kulinarnych. Niewątpliwie jednak warto zacytować podsumowanie autorki, które powinno być dla czytelnika swoistym memento, bowiem konkluzja jest następująca: Na podstawie materiałów źródłowych, a także biorąc pod uwagę prace prowadzone nad odtworzeniem i oceną jadłospisu słowiańskiego podczas Warsztatów Archeologii Doświadczalnej, zasadnym wydaje się stwierdzenie, że dzięki różnorodności stosowanych produktów, dieta naszych przodków mogła być dość urozmaicona.
Używane w celach kulinarnych produkty mogły dostarczać wszystkich niezbędnych składników pokarmowych. Niestety, nie można zbyt wiele powiedzieć na temat realizacji norm spożycia dla poszczególnych składników. Wydaje się jednak, że jadłospis Słowian w dużej mierze odpowiadał wytycznym zdrowej diety, zawartym w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Zasadach Zdrowego Żywienia, sformułowanym przez Instytut Żywności i Żywienia. Być może nawet w większym stopniu, niż jadłospis statystycznego Polaka….?
Prowadzenie tego typu badań interdyscyplinarnych może nie tylko wzbogacić naszą wiedzę o modelach i warunkach życia przodków, ale także może być cenne z żywieniowego punktu widzenia, prowadząc do zwiększenia naszej wiedzy i wzbogacenia diety w cenne, a niekiedy zapomniane składniki. Jakże więc świetlana przyszłość czeka ośrodek archeologii eksperymentalnej Grodzisko Żmijowiska, jeśli zwykli zjadacze chleba (mam nadzieję z receptury słowiańskiej!), a przede wszystkim decydenci i sponsorzy, docenią wagę prowadzonych tu badań i eksperymentów.
.
