Ciekawostki… zawiodą nas dziś aż do pradziejów Kazimierza.
W 1995 roku mieszkaniec Kazimierza Dolnego pan Robert Wydra przekazał do zbiorów Muzeum Nadwiślańskiego dwa żelazne groty. Według relacji ofiarodawcy zabytki te zostały odkryte przypadkowo przez jego dziadka w latach 50-tych XX wieku w bliżej mu nieznanych rejonach naszego miasta. Przez prawie 40 lat przeleżały na półce w przydomowym warsztacie zanim trafiły do Muzeum.
Pierwszy grot posiada szeroki, lancetowaty liść, w przekroju zbliżony do soczewki. Forma liścia krępa, o największej szerokości mocno przesuniętej w kierunku podstawy. Tulejka grotu jest krótka, symetryczna, u podstawy silnie rozchylona, w przekroju okrągła. Całkowita długość grotu wynosi 19 cm, długość samego liścia aż 14,8cm, grubość 1cm. Tulejka grotu posiada u podstawy średnicę 2,1cm.
Drugi zabytek jest to tzw. grot z zadziorami w kształcie smukłego trójkąta, o daszkowatym przekroju, długiej, mocno rozszerzającej się tulejce. Tulejka zarówno u nasady jak i u podstawy posiada przekrój okrągły. W podstawie tulejki zachował się otwór służący do mocowania grotu z drzewcem. Na spodniej stronie zabytku widoczne jest łączenie blachy zawiniętej w trakcie formowania tulejki. Grot o długości 18,2 cm posiada długa tulejkę – 10,5 cm o grubości przy nasadzie 0,7 cm. Grubość liścia to 0,6 cm, zaś rozpiętość zadziorów 3,5 cm. Obydwa zabytki, ze względu na dość znaczne uszkodzenia przez korozję, zostały poddane konserwacji.
.
Pierwszy grot posiada szeroki, lancetowaty liść, w przekroju zbliżony do soczewki. Forma liścia krępa, o największej szerokości mocno przesuniętej w kierunku podstawy. Źródło: Grodziska Żmijowiska
.
Zarówno grot z liściem lancetowatym, jak i grot z zadziorami stanowiły część składową oszczepów używanych przez ludność kultury przeworskiej zamieszkującymi ziemię dzisiejszej Polski przez ponad sześć stuleci w tzw. okresie rzymskim, tj. od II wieku p.n.e. do połowy V wieku n.e. Ludność tej kultury utożsamiana jest obecnie z germańskim plemieniem Wandalów posługiwała się uzbrojeniem wykonane z żelaza, którego elementy odkrywane są przez archeologów głównie na cmentarzyskach tej kultury, jako wyposażenie pochówków ciałopalnych. Do grobów wojowników wkładano m.in. miecze, groty oszczepów, włóczni i strzał. Liście grotów oraz głownie mieczy były często rytualnie gięte przed umieszczeniem ich w grobie.
Według typologii M. Jahna obydwa zabytki z Kazimierza możemy datować na okres rzymski B2, który zawiera się w okresie pomiędzy 70 a 160 rokiem n.e. Groty lancetowate były w tym okresie niezmiernie popularne. Najbliższą terytorialnie analogią są okazy znalezione na cmentarzysku ciałopalnym w Końskowoli-Opoce, pow. puławski, grób nr. 44 oraz egzemplarz odkryty w tzw. grobie kowala z Puław-Włostowic. Groty z zadziorami były dużo rzadsze i w okresie B2 powoli znikały z inwentarza militariów kultury przeworskiej. Analogię do okazu z Kazimierza może stanowić grot z grobu nr 18 na cmentarzysku w Końskowoli-Opoce.
Na oba groty warto zwrócić uwagę, gdyż należą one do grupy zaledwie kilku odkrytych dotychczas archeologicznych zabytków pradziejowych z naszego miasta. Ich obecność świadczyć może, że gdzieś na terenie dzisiejszego Kazimierza w okresie rzymskim istniało ciałopalne cmentarzysko ludności kultury przeworskiej.
.
Sebastian Załuski
Grodzisko Żmijowiska
Literatura:
Andrzej Kokowski – Lubelszczyzna w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim, Lublin 1991;
Marta Stasiak-Cyran – Pod wpływami dwóch wielkich kultur przełomu er: celtyckiej i rzymskiej [w:] Archeologiczne odkrycia na obszarze Kazimierskiego Parku Krajobrazowego (red. E. Banasiewicz-Szykuła), Lublin 2000.
