Bataty, topinambur i ziemniaki

Już od XIX wieku ziemniaki coraz częściej pojawiały się na europejskich stołach. Powoli zaczęły wypierać powszechnie jedzone kasze oraz kapustę. Wkrótce doszło do tego, że ludzie zapominali o dawnych przepisach oraz produktach, a w ich miejsce tworzyli nowe, które znamy i lubimy do dziś jak choćby: kopytka, moskole, kiszka ziemniaczana, zmiocarz, czy też kugel.

Obecnie jednak to ziemniaki powoli zaczynają się wycofywać, a na ich miejsce wskakują nowe-stare warzywa, które w przeszłości cieszyły się popularnością. Takie owoce i warzywa jak skorzonera vel. wężymord, pasternak, pigwa, głóg, dzika róża, patison, rzepa, czy też jarmuż stanowią ciekawostkę, którą coraz łatwiej kupić nie tylko w wielkich miastach. Podobnie ma się sprawa w przypadku bulwiastych warzyw takich jak topinambur oraz bataty.

Historia batatów, topinamburu i ziemniaków

Warzywa dotarły do Europy w podobnym okresie. Ziemniaki oraz bataty zostały przywiezione z pól Inków oraz Majów już w XVI wieku, natomiast topinambur pochodzi z Ameryki Północnej, Na Stary Kontynent dotarł dzięki znanemu francuskiemu koloniście Samuelowi de Champlain na początku XVII wieku. Początkowo jak to bywało z egzotycznymi produktami nie zawojowały europejskich stołów. Co więcej, ziemniaki nazywane były przez wielu diabelskimi warzywami, które były obwiniano o pojawianie się chorób i nieszczęść. Z czasem zauważono jak bardzo przydatne w walce z głodem mogą być te rośliny.

Przed wiekami w przeciwieństwie do pozostałych bulw, bataty nie przebiły się na pierwszy plan. Uznanie zdobyły w Azji, gdzie do dzisiaj powstaje 90% produkcji. Topinambur natomiast zyskiwał dużą popularność. Jednak wraz z początkiem XVIII wieku, jak również na skutek wojny, podczas której nie było nic innego do jedzenia powstało przekonanie, że słonecznik bulwiasty jest jedzeniem ubogich, dlatego nikt nie chciał go później jeść. Taka sytuacja wpłynęła na to, że to właśnie ziemniaki stały się najbardziej popularne z tej całej trójki.

Właściwości

Biorąc pod uwagę wszystkie te opisywane rośliny trzeba przyznać, że są to dość zdrowe warzywa, które warto stosować w codziennej diecie.

Bataty zawierają 50% więcej składników odżywczych od ziemniaków, dlatego są zalecane w codziennej diecie.

Witaminy: A, B1, B2, B5, N6, C, E, K, PP.
Minerały: wapń, fosfor, potas, mangan, magnez, sód, cynk, żelazo, selen
Kcal w 100 g: 86
Wartości odżywcze w 100 g: białko: 1 g, węglowodany 80 g, tłuszcze: 0
Właściwości zdrowotne:
- antyoksydanty – b-karotenu zapobiegają chorobom serca, zaćmie i nowotworom
- zwalniają procesy starzenia
- pomagają na problemy z suchą i zniszczoną skórą
- są bogate w polifenole, które mają właściwości przeciwutleniające
- zawierają dużo błonnika
- nie zawierają cholesterolu
- zalecane są dla osób cierpiących na choroby układu krążenia, jelita cienkiego i raka okrężnicy.

Topinambur to szczególnie przydatne warzywo dla diabetyków oraz osób cierpiących na choroby nowotworowe. Poza tym zawiera bardzo dużo składników odżywczych.

Witaminy: A, B1, B2, B6, C i E
Minerały: magnez, potas, żelazo, krzem, cynk, wapń, fosfor i miedź.
Kcal w 100 g: 76
Wartości odżywcze w 100 g: białko: 2 g, węglowodany 17 g, tłuszcze: 0
Właściwości zdrowotne:
- Ma działanie przeciwbakteryjne i antynowotworowe
- wzmacnia odporność organizmu
- wspomaga metabolizm
- reguluje pracę układu pokarmowego
- obniża poziom złego cholesterolu
- reguluje ciśnienie krwi
- oczyszcza organizm z toksyn (metale ciężkie, radionuklidy, alkohol)
- spowalnia procesy starzenia się skóry
- zmniejsza poziom cukru we krwi
- korzystnie wpływa na florę bakteryjną jelit
- pomaga na zaparcia
- zapobiega infekcjom dróg moczowych

Ziemniaki często mylnie uważane za tuczące. Jednak jak się okazuje mają niewiele kalorii, a do tego wiele właściwości zdrowotnych.

Witaminy: A, B1, B2, B3, B6, C, D, E, K i PP,
Minerały: cynk, fosfor, magnez, mangan, miedź, wapń i żelazo
Kcal w 100 g: 77
Wartości odżywcze w 100 g: białko: 2 g, węglowodany 17 g, tłuszcze: 0
Właściwości zdrowotne:
- potas zawarty w ziemniakach powoduje obniżenie poziomu ciśnienia krwi pod warunkiem, że nie będziemy ich solić, lub co najwyżej dodamy niewielką ilość soli pod koniec gotowania

skrobia zawarta w kartoflach rozkłada się na glukozę, która jest niezbędna do dobrego funkcjonowania komórek
ziemniaki polecane są na problemy związane z układem pokarmowym
ze względu na zawartość składników odżywczych poleca się je dla dzieci, które zostały odstawione od mleka matki
pomagają obniżyć poziom złego cholesterolu
w formie wywaru ziemniaki usuwają kamienie nerkowe i żółciowe
są bogatym źródłem karotenoidów, które pomagają wzmocnić układ odpornościowy oraz wzrok. Dodatkowo zawierają przeciwutleniacze zapobiegające nowotworom. Przeprowadzone badania wskazały, że regularne spożywanie kartofli powoduje zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka płuc, a także nawrotu raka piersi.

Jak widać z powyższego zestawienia omawiane rośliny mają znikomą ilość tłuszczu oraz zawierają niewiele kalorii, dlatego jak najbardziej nadają się dla osób dbających o linię.

Topinambur, bataty i ziemniaki w kuchni

Cechą, którą najbardziej wyróżnia słonecznik bulwiasty od reszty opisywanych warzyw jest to, że można go jeść na surowo. Zaleca się to szczególnie osobom z cukrzycą. W smaku lekko słodkawy ziemniak. Niektórzy narzekają na metaliczny posmak. Poza tym po obraniu należy szybko wrzucić go do wody z sokiem z cytryny, ponieważ ze względu na dużą zawartość żelaza szybko czernieje.

Duża zawartość cukru (ok. 2,8%) powoduje, że bataty są słodkie. W zależności od długości przyrządzania potrawy z ich użyciem regulujemy poziom słodkości. Roślina pasuje zarówno do dań słodkich jak i słonych. Świetnie komponuje się z mięsem, dlatego puree z ziemniaków możemy zastąpić tym z batatów.

O ziemniakach nie trzeba dużo pisać, gdyż każdy z nas zna bardzo dobrze ich szerokie zastosowanie. Jeśli jednak chcemy przygotować coś ciekawego z ich udziałem proponujemy zainteresować się kuchnią regionalną i wypróbować różne lokalne smaki.